Temat 7: “Owady pasożytnicze-ważny czynnik oporu środowiska”.

Na uwagę zasługują także entomofagi, tj. organizmy, które pożerają owady, a więc drapieżcy, oraz organizmy żyjące kosztem innych, czyli pasożyty. Jako czynniki oporu środowiska znaczną rolę odgrywają pajęczaki, owady pasożytnicze i drapieżne, owadożerne ptaki i ssaki. Do redukcji populacji szkodliwych owadów leśnych przyczyniać się mogą także niektóre gatunki płazów i gadów.

W lasach liściastych i iglastych żyje wiele gatunków pająków, których pokarm stanowią przede wszystkim owady. Dlatego też pająki jako regulatory liczebności populacji niektórych szkodliwych owadów zasługują na bliższe poznanie. Pająki przebywają we wszystkich piętrach lasu, gdzie tępią owady zarówno w stadium postaci doskonałej, jak też poczwarki i larwy. Drobne pająki niszczą przede wszystkim młodociane stadia larwalne, – w tym także takich szkodników, jak strzygonia choinówka oraz poproch cetyniak.

W uprawach sosnowych w sieci pająków wpadają liczne motyle, zwłaszcza zwójki sosnóweczki i skośnika tuzinka. Można tam jednakże znaleźć także różne owady pożyteczne, w tym gąsieniczniki, bleskotki, ręczyce i męczelkowate.

Pająki nie sporządzające sieci czyhają na ofiary w okółkach pączków, w spękaniach, załamaniach i szczelinach kory oraz na pniach drzew. Giną od nich nie tylko małe larwy i postacie doskonałe rozwałka korowca, ale nawet stosunkowo duże rośliniarki, takie jak osnuja gwiaździsta.

Owady pasożytnicze stanowią ważny czynnik oporu środowiska. Są mniejsze od żywicielskich gatunków owadów, mają zazwyczaj ograniczoną zdolność poruszania się i pozostawiają żywiciela przy życiu do momentu zakończenia swego rozwoju. Według sposobu odżywiania się owady pasożytnicze dzieli się na pasożyty wewnętrzne (endopasożyty), które składają jaja do ciała żywiciela i żyją w jego wnętrzu, oraz na pasożyty zewnętrzne (ektopasożyty).

Owady pasożytujące bezpośrednio na żywicielu są pasożytami pierwotnymi lub inaczej – pasożytami pierwszego rzędu. Organizmy pasożytujące na pasożytach pierwotnych są pasożytami wtórnymi lub pasożytami drugiego rzędu. Znane są także wypadki pasożytnictwa wyższych rzędów.

Cykl rozwoju pasożytów może być zharmonizowany z cyklem rozwojowym żywicieli lub może być od niego krótszy i wówczas w celu utrzymania się przy życiu pasożyt poraża tzw. żywicieli pośrednich. Największe znaczenie gospodarcze mają pasożyty jaj, następnie pasożyty larw i poczwarek. Przepoczwarczenie się pasożytów następuje bądź w ciele żywiciela, bądź na zewnątrz.

Postacie doskonałe większości pasożytów żywią się głównie pyłkiem kwiatowym i nektarem kwiatów runa leśnego, a także spadzią wytwarzaną przez różne gatunki mszyc i czerwców.[1]

Ochrona parazytoidów i drapieżnych stawonogów .

Parazytoidy są naturalnymi regulatorami liczebności m.in. owadów liściożernych. Zaleca się zapewnienie bazy pokarmowej im oraz żywicielom zastępczym, przez wprowadzanie bogatej gatunkowo i ilościowo roślinności zielnej i krzewiastej oraz gatunków drzewiastych, na których występują mszyce produkujące spadź, a także gatunków produkujących nektar i pyłek kwiatowy. 2. Drapieżne pajęczaki i owady są grupą aktywnych regulatorów liczebności owadów uznawanych za szkodniki. Zaleca się utrzymywanie korzystnych warunków środowiska sprzyjających rozwojowi i  bytowaniu drapieżnych stawonogów, m.in. przez zagęszczanie podszytów i podrostów oraz stymulowanie wzrostu miąższości i różnorodności składu ściółki leśnej. [2]

Źródło:

[1] Podręcznik: “Ochrona lasu” dla techników leśnych.

[2] http://www.lasy.gov.pl/pl/publikacje/copy_of_gospodarka-lesna/ochrona_lasu/instrukcja_p-poz.pdf/view