Temat 37: ” Szczotecznica szarawka (Dasychira pudibunda) i kuprówka rudnica (Euproctis chrysorrhoea) – biologia i znaczenie gospodarcze.

Szczotecznica szarawka – Dasychira pudibunda, rząd: Łuskoskrzydle (Lepidoptera), rodzina: Brudnicowate (Lymantriidae)

Morfologia. Motyl, którego skrzydła pierwszej pary osiągają rozpiętość 35—60 mm, są barwy jasnoszarej, mają dwie przepaski poprzeczne, a skrzydła drugiej pary są jednolicie szarobrunatne. Samiec jest mniejszy od samicy. Gąsienice szarożółte, owłosione, o 8 parach nóg, wyróżniają się pędzlem czerwonych włosków na końcu odwłoka oraz żółtymi pączkami włosków na pierścieniach 4—7. Pomiędzy nimi znajdują się czarne plamy, dobrze widoczne podczas zginania się ciała gąsienicy. Biologia. Rójka odbywa się w maju i czerwcu. Samice składają jaja na korze pni w złożach po kilkaset sztuk. Od lipca do sierpnia gąsienice żerują na liściach różnych gatunków drzew i krzewów leśnych, najchętniej na buku i dębie, przy czym pod drzewami można znaleźć liście minimalnie uszkodzone. Wyrośnięte gąsienice schodzą do ściółki, gdzie następuje przepoczwarczenie się w żółtoszarym kokonie. Zimują poczwarki. Generacja jednoroczna.

Czynniki ograniczające. Gradacje na ogół nie trwają długo. Zazwyczaj załamują się na skutek działania pasożytów oraz gwałtownych chorób powodowanych przez mikroorganizmy, a zwłaszcza przez wirozy.

Znaczenie gospodarcze. Żery nie są zbyt groźne dla drzewostanów, bowiem regeneracja odbywa się stosunkowo szybko. Jedynie gołożery powtarzające się przez kilka kolejnych lat mogą spowodować uaktywnienie się szkodników wtórnych i przyczynić się do zamierania poszczególnych drzew.

Zwalczanie, zwłaszcza w szkółkach i w drzewostanach nasiennych, można prowadzić insektycydami o działaniu kontaktowym.

Kuprówka rudnica – Euproctis chrysorrhoea, rząd: Łuskoskrzydłe (Lepidoptera), rodzina: Brudnicowate (Lymantriidae)

Morfologia. Jest to biały motyl o rozpiętości skrzydeł 30—35 mm. Odwłok u samicy zakończony jest pękiem rudych włosków. Wyrośnięte gąsienice barwy ciemnobrunatnej lub szarej z rzędami szaro owłosionych brodawek oraz charakterystycznym rysunkiem na grzbiecie osiągają długość do 30 mm. Włoski znajdujące się na ciele gąsienic wykazują właściwości parzące i mogą spowodować ostre stany zapalne skóry u człowieka i zwierząt kręgowych.

Biologia. Rójka odbywa się od końca czerwca do połowy lipca. Jaja składa samica w wydłużonym złożu na dolnej stronie liścia, w liczbie około 300. Są one okryte włoskami z odwłoka samicy. Lęgnące się w lipcu gąsienice żerują gromadnie, szkieletyzując liście. Na jesieni gąsienice splatają ze sobą po kilka liści na końcach pędów, tworząc maczugowate gniazda, w których zimują. Wiosna ogryzają młode rozwijające się liście, a niekiedy także pączki, powodując doszczętne ogołocenie drzew. Przepoczwarczenie następuje w brunatnym, przejrzystym kokonie sporządzonym wśród liści lub na pniach drzew; generacja jednoroczna.

Czynniki ograniczające. Gradacje kuprówki rudnicy załamują się zwykle wskutek działania pasożytów i mikroorganizmów powodujących powstawanie epidemicznych chorób.

Znaczenie gospodarcze. Kuprówka rudnica znana jest w Polsce przede wszystkim jako szkodnik sadów. Ogałaca ona także chętnie śródpolne grusze, głóg oraz inne drzewa i krzewy w lasach, parkach, zadrzewieniach przydrożnych i na skwerach. Gąsienice jej żerują wówczas także na dębach oraz na grabie. Zniszczenie liści powoduje osłabienie drzew i może przyczynić się do zahamowania owocowania.

Profilaktyka polega na ochronie ptaków owadożernych. Kontrolę nasilenia występowania przeprowadza się jesienią w kompleksach drzewostanów dębowych lub innych liściastych w wypadku dostrzeżenia objawów uszkodzeń koron drzew przez tego szkodnika. Kontrola polega na liczeniu oprzędów z zimującymi gąsienicami na wyznaczonych drzewach na skraju drzewostanu i w jego głębi.

Zwalczanie środkami chemicznymi prowadzi się jedynie w drzewostanach przylegających do sadów i parków. Zabiegi ochronne stosuje się wiosną, w okresie masowego opuszczania oprzędów przez gąsienice. W przypadku niezbyt dużego zagęszczenia populacji i występowania owada na niskich drzewach kuprówkę rudnicę zwalcza się przez wycinanie i spalanie oprzędów w okresie zimowym.

Źródło: Podręcznik: “Ochrona lasu” dla techników leśnych.