Temat 22: “Szkodniki upraw i młodników liściastych -przegląd gatunków”

Szkodniki upraw i młodników liściastych

W uprawach i młodnikach liściastych znaczne szkody wyrządzają szkodniki korzeni, a zwłaszcza pędraki chrabąszczy. Liście ogryzane są przez różne gatunki chrząszczy i larwy motyli oraz błonkówek, jednakże nie powodują one śmierci drzewek. Z tej grupy szkodników na uwagę zasługują szkodniki olszy: hurmak olchowiec i krytoryjek olchowiec, wykazujące tendencję do masowego występowania.

Hurmak olchowiec – Agelastica alni, rząd: Chrząszcze (Coleoptera), rodzina: Stonkowate (Chrysomelidae)

Morfologia. Jest to chrząszcz długości 5-6 mm; ciało barwy ciemnoniebieskiej, wypukłe, pokrywy ciemnofioletowe. Wrzecionowate, czarno ubarwione larwy osiągają długość 6–8 mm.

Biologia. W początkach maja na dolnej stronie liści samice składają grupami żółte, owalne jaja. Po tygodniu lęgną się z nich larwy, które najpierw szkieletyzują liście, a następnie, podobnie jak chrząszcze, wygryzają w nich otwory oraz ogryzają je. Przepoczwarczenie następuje w ściółce lub glebie. Owad ma 2 lub 3 generacje w roku ( w niektórych źródłach znajdujemy informacje, że generacja jest jednoroczna). Zimują chrząszcze w opadłych liściach.

Znaczenie gospodarcze. Hurmak olchowiec jest związany głównie z olszą czarną. Największe szkody wyrządza w szkółkach i na małych drzewkach, na których niszczy większość liści, co w skrajnych przypadkach może prowadzić nawet do usychania pojedynczych gałązek. Jako szkodnik starszych drzew nie ma większego znaczenia. W przypadku dużego zagrożenia hurmaka olchowca zwalcza się insektycydami o działaniu kontaktowym.

Krytoryjek olchowiec — Cryptorrhynchus lapathi, rząd: Chrząszcze (Coleoptera), rodzina: Ryjkowcowate (Curculionidae)

Morfologia. Chrząszcz o krępej budowie ciała, długości 6-9 mm, barwy brunatnej lub czarnej, matowy, z białawymi końcami pokryw, bokami przedplecza i obrączkami na udach.

Biologia. Chrząszcze pojawiają się w lipcu i w sierpniu. Część samic po dokonaniu żeru uzupełniającego składa jaja w korze młodych pędów w dolnych partiach strzałek kilkuletnich drzewek, pozostała – dopiero wiosną następnego roku. Białe, beznogie larwy żerują początkowo pod korą pędów, następnie wgryzają się do drewna, wyrzucając na zewnątrz drobne trocinki. W miejscu żerowania larwy powstaje charakterystyczne nabrzmienie, a kora płatami obumiera. Przepoczwarczenie następuje w kolebce poczwarkowej wysłanej wiórkami, w końcowej części żerowiska larwy; generacja dwuletnia.

Znaczenie gospodarcze. Krytoryjek olchowiec wykazuje tendencję do masowych pojawów na młodych olchach, zwłaszcza pochodzenia odroślowego, a także w plantacjach wierzby koszykarskiej. Zasiedlone przez niego drzewka często zostają złamane przez wiatr lub usychają. Szczególnie duże znaczenie ma ten owad w niektórych plantacjach topolowych. Larwy żerujące gromadnie w karpach powodują ich usychanie oraz zamieranie pędów wikliny, a także powstawanie miotlastych rozgałęzień.

Zapobieganie masowemu występowaniu polega na usuwaniu i paleniu zasiedlonych pędów lub przynajmniej dolnych ich części, które szkodnik najchętniej opanowuje. W celu uniknięcia niebezpieczeństwa zawleczenia krytoryjka na nowo zakładane plantacje wiklinowe stosuje się także dezynsekcję wiązek zrzezów przez zanurzenie ich w roztworach wodnych preparatów owadobójczych. W miejscach stwierdzonego masowego występowania krytoryjka olchowca stosuje się staranne wypalanie plantacji uprzednio wyłożonej warstwą słomy. Prace te wykonuje się w okresie wiosny, po pojawieniu się pierwszych pączków na karpach.

Ocenę nasilenia występowania krytoryjka przeprowadza się w czerwcu w uprawach olszy czarnej i szarej w wieku 2-6 lat, zwłaszcza tam, gdzie warunki rozwoju drzew pogorszyły się np. wskutek zmian stosunków wodnych. Na podstawie oględzin co najmniej 100 drzewek określa się stopień opanowania uprawy. W przypadku wykrycia czynnych żerowisk na drzewkach stosuje się ich opryskiwanie preparatem o działaniu wgłębnym. W przypadku licznego występowania tego owada opryskuje się wszystkie drzewka w uprawie.

Źródło: Podręcznik: “Ochrona lasu” dla techników leśnych.