Temat 20: “Biologia, prognozowanie i zwalczanie opaślika sosnowca i korowca sosny”.

Opaślik sosnowiec – Barbitistes constrictus, rząd: Prostoskrzydłe (Orthoptera), rodzina: Phaenoropteridae

Morfologia. Opaślik sosnowiec jest podobny do pasikonika, ciało długości 2–3 cm, zielone z brunatnymi plamami. Długie, cienkie czułki wystają ku przodowi. Tylne skoczne nogi są długie, co ułatwia identyfikację owada. Samica wyróżnia się grubym, szablasto ku tyłowi wygiętym pokładełkiem.

Biologia. Rójka przypada na lipiec — sierpień. Zapłodniona samica składa jaja do ziemi, gdzie przelegują dwie zimy. Dopiero wiosną trzeciego roku kalendarzowego lęgną się larwy, które wychodzą z ziemi i żerują na roślinach runa. Następnie przedostają się w korony sosen, gdzie kontynuują żer, zgryzając igły, uszkadzając pączki i korę z młodych pędów. Żer jest stosunkowo rozrzutny, odbywa się głównie nocą. Część nadgryzionych igieł opada na ziemię. W lipcu larwy osiągają postać doskonałą; generacja dwuletnia.

Czynniki ograniczające. Głównymi wrogami naturalnymi opaślika są ptaki owadożerne, niszczące zarówno larwy jak i postacie doskonałe. Pewne znaczenie mogą mieć również owady drapieżne i pająki.

Znaczenie gospodarcze. Do wzmożonego występowania opaślika sosnowca dochodzi najczęściej na terenach gradacyjnych brudnicy mniszki, gdzie opanowywane są przez opaślika nie tylko młodniki, ale także drzewostany średnich klas wieku.

Prognozowanie. Wstępne obserwacje wylęgu i pojawu opaślika prowadzone są na drzewach próbnych z założonymi opaskami lepowymi, pod którymi gromadzą się larwy wchodzące w korony drzew. Kontrolę właściwą w młodnikach sosnowych prowadzi się na losowo wybranych drzewach, na których oblicza się średnie liczby larw, a w drzewostanach starszych otrząsa się opaślika na podłożone płachty i oblicza znajdujące się w koronach drzew owady. Przez porównanie liczb owadów z liczbami krytycznymi określa się stopień zagrożenia drzewostanu.

Korowiec sosnowy (=rozwałek koro. wiec) – Aradus cinnamomeus. Rząd: Pluskwiaki różnoskrzydłe (Heteroptera), rodzina: Rozwałkowate (Aradiidae)

Morfologia. Korowiec sosnowy jest silnie spłaszczony, podobny do pluskwy domowej (ciało długości 4-5 mm, ciemnobrunatne, zbliżone barwą do kory sosny, rys. 154).

Biologia. Rójka odbywa się w czerwcu. Jaja samica składa pod łuskami kory i w jej spękaniach. Larwy przebywają tam do jesieni, wysysając soki długą ssawką. Jesienią schodzą do ściółki, przeważnie w pobliże pni drzew. Wiosną wchodzą na strzały młodych drzew, gdzie kontynuują rozpoczęte w poprzednim roku wysysanie soków. Powtórne zimowanie odbywa się w ściółce obok szyi korzeniowej drzew. Wiosną trzeciego roku kalendarzowego wchodzą na drzewa po raz ostatni i pod łuskami kory osiągają dojrzałość płciową. Generacja dwuletnia.

Czynniki ograniczające. W ciepłe i wilgotne lata populacje korowca sosnowego są dziesiątkowane przez grzyby owadobójcze, a także niektóre owady drapieżne, zwłaszcza wielbłądkę.

Znaczenie gospodarcze. Skłonność do masowych pojawów wykazuje korowiec sosnowy w źle przyrastających uprawach i młodnikach sosnowych, a niekiedy nawet w tyczkowinach, rosnących na ubogich glebach piaszczystych, w miejscach lukowatych i silnie przerzedzonych. Często występuje także na zalesionych sosną gruntach porolnych oraz na terenach znajdujących się w zasięgu oddziaływania emisji przemysłowych. W miejscach chronicznego występowania następuje silne zahamowanie przyrostów, żółknięcie i skrócenie igieł, powstawanie suchoczubów oraz tworzenie się drzewostanów negatywnych. Korowiec sosnowy jest typowym przykładem szkodnika nękającego.

Zabiegi profilaktyczne polegają na utrzymaniu zwarcia w drzewostanach, wprowadzaniu podszytów, odpowiedniego przygotowania gleby przed założeniem upraw oraz stwarzaniu dobrych warunków wzrostowych dla drzew, np. przez stosowanie odpowiedniego nawożenia mineralnego.

Zwalczanie polega na opryskiwaniu szyi korzeniowych drzew do wysokości około 30 cm oraz ściółki wokół pni w promieniu 30 cm preparatem o działaniu kontaktowym. Do tego celu nadają się koliste końcówki opryskiwacza plecakowego. Na powierzchniach przeznaczonych do zabiegu ochronnego wykonuje się uprzednio nieodzowne zabiegi pielęgnacyjne – czyszczenie oraz podkrzesywanie najniższych gałęzi.

Źródło: Podręcznik: “Ochrona lasu” dla techników leśnych.