Temat 16: “Smolik znaczony i choinek szary-biologia i zwalczanie”.

Smolik znaczony – Pissodes notatus, rząd: Chrząszcze (Coleoptera), rodzina: Ryjkowcowate (Curculionidae)

Morfologia. Chrząszcz, długości 5-7 mm, jest barwy rdzawobrunatnej z czterema żółtymi kropkami na przedpleczu i słabo zarysowanymi przepaskami na pokrywach. Głowa wyciągnięta jest w długi ryjek o kolankowato zgiętych czułkach, podobnie jak u szeliniaka.

Biologia. Owady doskonałe pojawiają się zwykle w kwietniu i odbywają żer uzupełniający, wygryzając otworki w pączkach, korze pędów lub gałązek. Od maja do lipca samice składają jaja w dolnej części strzałek 3—7-letnich sosenek. Beznogie, białe larwy żerują pod korą, drążąc długie chodniki, które kończą się zagłębioną w drewnie, wyściełaną wiórkami kolebką poczwarkową i tam następuje przepoczwarczenie. Rozwój smolika znaczonego jest bardzo nierównomierny. Od złożenia jaj do wykształcenia się owada doskonałego upływa 6–10 miesięcy. Zimą pod korą zasiedlonych drzewek można znaleźć postacie doskonałe, poczwarki oraz larwy, które się wylęgły z późno złożonych jaj. Część chrząszczy zimuje w ściółce lub w szczelinach kory.

Znaczenie gospodarcze. Smolik znaczony zasiedla przede wszystkim drzewka opanowane przez grzyby pasożytnicze, a zwłaszcza przez korzeniowca wieloletniego i opieńkę miodową, a także osutkę sosny. Atakuje także drzewka wadliwie posadzone, zwłaszcza o podwiniętym systemie korzeniowym. Opanowane drzewka charakteryzują się matowozielonym przebarwieniem igieł, które z czasem brunatnieją, a końce pędów zwisają ku dołowi. W przypadku masowego pojawu smolik znaczony jest w stanie wyrządzić znaczne szkody i doprowadzić do silnych przerzedzeń upraw oraz powstania w nich luk.

Zapobieganie szkodom polega na przestrzeganiu prawidłowości sadzenia oraz na zwalczaniu grzybów pasożytniczych. Drzewka zasiedlone przez tego owada należy wyrywać i spalać w okresie poprzedzającym wylot chrząszczy.

Do zwalczania smolika znaczonego mogą być stosowane wałki pułapkowe i kora pułapkowa. Dobre efekty daje wbijanie do gleby świeżo pozyskanych nie korowanych palików sosnowych, stanowiących pułapki lęgowe. Zakłada się je w zagrożonych uprawach w połowie kwietnia, a koruje w końcu lipca. Chemiczne zwalczanie smolika znaczonego dotychczas nie było stosowane.

Choinek szary – Brachyderes incanus, rząd: Chrząszcze (Coleoptera), rodzina: Ryjkowcowate (Curculionidae).

Morfologia. Długość chrząszcza wynosi około 8–11 mm. Jest on nieco spłaszczony, owalnie wydłużony, o grubym, krótkim ryjku i szarych pokrywach z miedzianym odcieniem.

Biologia. W kwietniu chrząszcz opuszcza ściółkę, w której zimuje, i udaje się w korony drzewek, gdzie ogryza igły, pozostawiając na nich piłkowane ślady. Chrząszcze chętnie, przebywają w dzień pomiędzy pączkami, a zaniepokojone spadają na ziemię, gdzie je trudno dostrzec. Od kwietnia do września samica kilkakrotnie schodzi do gleby, gdzie składa jaja. Po 2–6 tygodniach lęgną się z nich larwy, które żerują na korzeniach roślin runa, a także drzew i krzewów. Po kilkutygodniowym żerze przepoczwarczają się w glebie. Niektóre młode chrząszcze wychodzą z ziemi na początku jesieni tego samego roku, inne natomiast pozostają tam do wiosny roku następnego. Latem owad ten może występować we wszystkich stadiach rozwojowych.

Znaczenie gospodarcze. Choinek szary pojawia się najczęściej w uprawach i młodnikach sosnowych, zwłaszcza silnie przerzedzonych, na ubogich glebach piaszczystych. Do masowych jego pojawów dochodzi niekiedy na dawnych pożarzyskach, w zaniedbanych lasach pozbawionych ściółki, na terenach oddziaływania przemysłowych zanieczyszczeń powietrza oraz w miejscach zalegania rudawca.

W zwalczaniu postaci doskonałych choinka szarego dobre efekty daje stosowanie kontaktowych insektycydów używanych w postaci drobnokroplistego zraszania.

Źródło:

Podręcznik: “Ochrona lasu” dla techników leśnych.