Temat 14: “Ochrona ptaków drapieżnych – strefy ochronne”.

 Ochroną strefową miejsc rozrodu objęto 11 gatunków ptaków drapieżnych i puchacza, sóweczki, włochatki i puszczyka mszarnego.

Spośród nich na szczególną uwagę zasługują: orlik grubodzioby (zagrożony w skali światowej) oraz bielik i orlik krzykliwy (w Polsce gniazduje około 20% populacji europejskiej i kondycja naszych populacji tych gatunków ma istotne znaczenie dla ich przetrwania w skali kontynentu).

Ochrona miejsc rozrodu zagrożonych ptaków drapieżnych jest realizowana przez wytyczanie obszarów zwanych strefami, które trwale lub okresowo zabezpieczają otoczenie gniazd przed wszelkimi formami działalności ludzkiej.

Strefa ochrony całorocznej (ścisłej).

Funkcjonuje na zasadach rezerwatu ścisłego – wykonywanie jakichkolwiek czynności na tym obszarze wymaga uzgodnień z Generalną lub Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska.

Dla ptaków drapieżnych jest to zwykle fragment starego lasu z jednym lub kilkoma (zamiennie wykorzystywanymi) gniazdami oraz drzewami odpoczynkowymi, noclegowymi i obserwacyjnymi.

W przypadku puchacza może to być również fragment terenu otwartego, na przykład torfowiska lub bagna.

Wielkość i kształt strefy są określane indywidualnie dla każdego gatunku i każdego stanowiska w oparciu o zasady podane w rozporządzeniu.

Przy wyznaczaniu miejsc rozrodu należy brać pod uwagę obszar zbliżony charakterem do fragmentu lasu z gniazdem.

Granice najlepiej wyznaczać w oparciu o łatwe do rozpoznania w terenie elementy: drogi, rowy, potoki, linie oddziałowe, wydzielenia itp.

Należy unikać włączania do strefy ścisłej śródleśnych łąk, pól uprawnych, pastwisk oraz lasów w młodszych klasach wieku.

Strefa ochrony okresowej (częściowej)

Jest to obszar wyłączony okresowo z działalności człowieka, obejmującym najbliższe otoczenie miejsca rozrodu opisanego strefą ścisłą. Odgrywa ona równie istotną rolę, zapewniając ptakom spokój i bezpieczeństwo w okresie lęgów. Strefa ochrony częściowej powinna obejmować obszar o promieniu 300-500 m od gniazda. Z doświadczeń Komitetu Ochrony Orłów wynika, że w przypadku orlika krzykliwego, kani rudej i kani czarnej strefa ochrony częściowej może przebiegać w odległości około 300 m od gniazda. Granice można wyznaczać po okręgu lub analogicznie do strefy ścisłej, w oparciu o charakterystyczne linie (drogi, rowy itp.)

Zakazy obowiązujące w strefach ochronnych

Zgodnie z Ustawą o ochronie przyrody w strefach ochronnych bez zezwolenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska zabrania się:

1) przebywania osób, z wyjątkiem właściciela nieruchomości objętej strefą ochrony oraz osób sprawujących zarząd i nadzór nad obszarami objętymi strefą ochrony, oraz osób wykonujących prace na podstawie umowy zawartej z właścicielem lub zarządcą;

2) wycinania drzew lub krzewów;

3) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli nie jest to związane z potrzebą ochrony poszczególnych gatunków;

4) wznoszenia obiektów, urządzeń i instalacji.

Strefy ochrony ścisłej i częściowej nie powinny być specjalnie oznakowane (np. paskami na drzewach na granicy). Natomiast zalecane jest ustawienie tablic z napisem OSTOJA ZWIERZĄT OSOBOM NIEUPOWAŻNIONYM WSTĘP WZBRONIONY na skrzyżowaniach dróg prowadzących do stref ochronnych

Czy dopuszczalna jest ingerencja człowieka w strefach ochronnych?

W uzasadnionych sytuacjach Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska wyraża zgodę na wykonanie określonych zabiegów w strefach ochronnych (określa rozmiar prac, odległość od gniazd, terminy wykonania). Dotyczy to przede wszystkim strefy ochrony całorocznej. W strefie okresowej zakazy obowiązują jedynie w określonych rozporządzeniem terminach. Tym niemniej, również w strefie okresowej należy unikać wykonywania zabiegów drastycznie zmieniających charakter siedliska (np. wielkopowierzchniowe zręby). Ingerencja człowieka w strefy ochronne nie może powodować zagrożenia dla lęgu i ptaków.[1]

GATUNKI ZWIERZĄT WYMAGAJĄCYCH USTALENIA STREF OCHRONY OSTOI, MIEJSC ROZRODU LUB REGULARNEGO PRZEBYWANIA
ORAZ WIELKOŚCI TYCH STREF (gatunki szponiaste i sowy)

Lp.	Nazwa polska	Nazwa naukowa	Strefy ochrony całorocznej	Strefy ochrony okresowej	Termin ochrony okresowej
1	raróg	Falco cherrug	obszar w promieniu do 200 m od gniazda	obszar w promieniu do 500 m od gniazda	01.01–31.07
2	sokół wędrowny	Falco peregrinus	obszar w promieniu do 200 m od gniazda	obszar w promieniu do 500 m od gniazda	01.01–31.07
3	rybołów	Pandion haliaetus	obszar w promieniu do 200 m od gniazda	obszar w promieniu do 500 m od gniazda	01.03–31.08
4.	gadożer	Circaetus gallicus	obszar w promieniu do 200 m od gniazda	obszar w promieniu do 500 m od gniazda	01.03–30.09
5	orlik krzykliwy	Clanga pomarina	obszar w promieniu do 100 m od gniazda	obszar w promieniu do 500 m od gniazda	01.03–31.08
6	orlik grubodzioby	Clanga clanga	obszar w promieniu do 200 m od gniazda	obszar w promieniu do 500 m od gniazda	01.03–31.08
7	orzeł przedni	Aquila chrysaetos	obszar w promieniu do 200 m od gniazda	obszar w promieniu do 500 m od gniazda	01.01–15.08
8	orzełek	Hieraaetus pennatus	obszar w promieniu do 100 m od gniazda	obszar w promieniu do 500 m od gniazda	01.02–31.08
9	bielik	Haliaeetus albicilla	obszar w promieniu do 200 m od gniazda	obszar w promieniu do 500 m od gniazda	01.01–31.07
10	kania ruda	Milvus milvus	obszar w promieniu do 100 m od gniazda	obszar w promieniu do 500 m od gniazda	01.03–31.08
11	kania czarna	Milvus migrans	obszar w promieniu do 100 m od gniazda	obszar w promieniu do 500 m od gniazda	01.03–31.08
12	puchacz	Bubo bubo	obszar w promieniu do 200 m od gniazda lub miejsca regularnego przebywania	obszar w promieniu do 500 m od gniazda lub miejsca regularnego przebywania	01.01–31.07
13	sóweczka	Glaucidium passerinum	obszar w promieniu do 50 m od gniazda	–	–
14	puszczyk mszarny	Strix nebulosa	obszar w promieniu do 200 m od gniazda	obszar w promieniu do 500 m od gniazda	01.01–31.07
15	włochatka	Aegolius funereus	obszar w promieniu do 50 m od gniazda	–	–

Źródło:

[1] http://www.koo.org.pl/ochrona-strefowa-gniazd

[2] http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20160002183/O/D20162183.pdf