Temat 12: “Ochrona płazów i gadów”.

Płazy leśne jako tępiciele owadów mogą mieć jedynie lokalne znaczenie. Ze względu na to, że są one związane ze środowiskiem wodnym, teren ich oddziaływania jest bardzo ograniczony. Ofiarą ich padają przeważnie larwy i owady doskonałe związane na stałe ze strefą dna lasu, w tym takie szkodniki jak szeliniak i inne ryjkowce, ale także pożyteczne biegacze.Spośród płazów największe znaczenie mają: ropucha zwyczajna (Bufo bufo) i żaba trawna (Rana temporaria). Pierwsza z nich, wyróżniająca się dużą żarłocznością, poluje nocą, druga natomiast w dzień.

Gady jako regulatory liczebności owadów nie mają dużego znaczenia. Jest to związane z małą na ogół ich liczebnością w lesie oraz z ich właściwościami biologicznymi i ekologicznymi. Jako tępiciele owadów na uwagę zasługiwać mogą jedynie padalce (Anguis fragilis), jaszczurka zwinka (Lacerta agilis) i jaszczurka żyworódka (L.vivipara). Jaszczurki, zamieszkując tereny suche, chętnie przebywają w uprawach sosnowych, gdzie polują w dzień na swe ofiary, padalec natomiast prowadzi raczej nocny tryb życia.

Na uwagę zasługuje także żmija zygzakowata (Vipera berus), która jest tępicielem myszy i innych drobnych gryzoni leśnych. Jest ona tępiona ze względu na jadowitość w stosunku do człowieka. Wszystkie gady z wyjątkiem żmii objęte są ochroną gatunkową.[1]

Ochrona płazów i gadów

Wszystkie gatunki rodzimych płazów i gadów podlegają ścisłej ochronie gatunkowej. W przypadku żółwia błotnego, węża Eskulapa i gniewosza plamistego wymagane jest wyznaczenie przez właściwy terytorialnie organ ochrony przyrody stref ochronnych tych gatunków, miejsc ich rozrodu i stałego przebywania.

Główne zagrożenia dla płazów to:

a) zanik lub degradacja zbiorników i cieków wodnych;

b) stosowanie herbicydów, pestycydów, nawozów sztucznych i  innych środków chemicznych;

c) występowanie szlaków komunikacyjnych przecinających drogi migracji gatunków.

Podstawowe znaczenie dla zachowania populacji płazów ma ochrona zbiorników wodnych, stanowiących miejsca ich rozrodu, ewentualnie tworzenie nowych. Brzegi nowo budowanego zbiornika powinny być łagodnie wyprofilowane, aby płazy mogły się swobodnie przemieszczać. Szeroka strefa ekotonu pomiędzy środowiskiem wodnym a lądowym umożliwi również wykształcenie się roślinności wodnej, podnoszącej atrakcyjność zbiornika dla płazów. Należy unikać tworzenia zbiorników bardzo głębokich oraz zlokalizowanych w pobliżu dróg publicznych. Lepszym rozwiązaniem jest utworzenie kilku mniejszych zbiorników o różnej głębokości i urozmaiconej linii brzegowej niż jednego dużego. W przypadku istnienia na terenie nadleśnictwa dróg, na których stwierdzono dużą śmiertelność płazów, ewentualnie budowy nowej drogi stanowiącej potencjalne zagrożenie, należy zadbać o zbudowanie przejść dla tej grupy kręgowców. Alternatywą, minimalizującą śmiertelność na drogach, mogą być doraźne akcje przenoszenia płazów w trakcie migracji. Główne zagrożenia dla gadów ze strony człowieka to utrata siedlisk, ich niszczenie oraz wiosenne wypalanie traw. Istotne znaczenie dla gadów mają tereny silnie nasłonecznione, pozbawione roślinności drzewiastej. W  przypadku stwierdzenia licznego występowania gadów można zrezygnować z zalesiania danego terenu, ewentualnie dążyć do powstrzymania lub ograniczenia naturalnej sukcesji drzew i krzewów. Korzystny dla gadów biotop można stworzyć poprzez usypanie stosu kamieni w silnie nasłonecznionym miejscu lub ułożenie karpiny. Ważnym elementem ochrony herpetofauny jest też prowadzenie działalności edukacyjnej mającej na celu informowanie społeczeństwa o znaczeniu płazów i gadów w środowisku.[2]