Temat 11: “Ochrona ptaków owadożernych”.

Główne czynniki zagrażające rodzimej awifaunie to zanik lub degradacja naturalnych siedlisk, skutkujące niedostatkiem miejsc gniazdowych oraz pokarmu. Prowadząc gospodarkę leśną należy dążyć do pozostawiania w drzewostanie drzew biocenotycznych (Instrukcja Ochrony lasu ; rozdział 3.2. części IA). Substytutem naturalnych dziupli są budki lęgowe, umożliwiające utrzymanie licznych populacji niektórych gatunków dziuplaków w lasach.

Wyróżniono 5 podstawowych typów budek:

a) A1 – dla najmniejszych dziuplaków (sikora modra, muchołówka żałobna),

b) A – dla większych dziuplaków (sikora bogatka, wróbel, mazurek),

c) B – dla szpaka, krętogłowa, kowalika, pleszki,

d) D – dla gołębia siniaka, dudka,

e) E – dla puszczyka, gągoła, tracza nurogęsi.

.

Konstrukcja budki powinna umożliwiać jej czyszczenie. Zaleca się wieszanie budki na wysokości 3–4 m (wyjątkiem jest budka typu E, którą należy zawiesić na wysokości co najmniej 6 m). Ekspozycja budki w drzewostanie nie ma istotnego znaczenia, należy jednak zwrócić uwagę, aby budka nie wisiała w miejscu permanentnie zacienionym lub silnie nasłonecznionym. W wymienionych przypadkach może dojść do szybkiego zagrzybienia budki lub przegrzania piskląt. Budki powinny być powieszone pionowo lub lekko pochylone do przodu. Odległość pomiędzy poszczególnymi budkami typu A i A1 powinna wynosić co najmniej 40 m. Budki można wieszać wzdłuż linii oddziałowych lub rozlokować je równomiernie w drzewostanie. Budki dla szpaków (typ B) można rozmieszczać w skupieniach (4–8 budek na sąsiednich drzewach).W przypadku budki dla puszczyka (typ E) eksponujemy maksymalnie 1 budkę na 100 ha lasu. Decyzję o liczbie i  rozmieszczeniu budek podejmuje nadleśniczy w  zależności od lokalnych warunków i potrzeb (np. po przeanalizowaniu zasiedlenia budek i dostępności naturalnych dziupli). Niezbędnym zabiegiem jest jesienne czyszczenie budek, ponieważ pozostawione w budce gniazda są źródłem groźnych dla ptaków pasożytów. Gromadzący się materiał gniazdowy dodatkowo „spłyca” budkę, co ułatwia drapieżnikom dostęp do jaj i lęgów. Oprócz przedstawionych klasycznych budek można rozwieszać budki innych typów, np. drążone w pniu. W celu wzbogacenia bazy pokarmowej ptaków należy sadzić rodzime gatunki drzew i krzewów, których owoce są chętnie przez nie zjadane.