Temat 10: “Rola ptaków owadożernych w biocenozie leśnej”.

Ptaki przyczyniają się do rozrzedzenia populacji szkodliwych owadów, a także niszczą sporo gryzoni. Im las jest bardziej zróżnicowany pod względem składu gatunkowego i wieku, tym większe mają możliwości wyżywienia, gniazdowania i bezpieczeństwa. Największe bogactwo ptasiej fauny występuje w lasach mieszanych i liściastych, jednakże nawet w najuboższych sośninach niektóre gatunki znajdują dla siebie korzystne warunki bytowania.

Badania wykazały, że niektóre ptaki owadożerne mogą w ciągu jednego dnia zjeść tyle, ile same ważą, a nawet więcej. Szczególnie żarłoczne są sikorki: bogatka, sosnówka, czubatka modra, a także mysikrólik, gajówki, muchołówki i inne, łowiące owady w strefie koron drzew. Niektóre ptaki, np. kukułka i wilga, niszczą m.in. gąsienice owłosione. Lelek, jerzyki i jaskółki łowią owady w locie. Wrona, gawron, kawka i niekiedy mewa niszczą duże ilości pędraków i innych szkodników glebowych podczas przygotowywania gleby pod uprawę i szkółki. Bargiel kowalik i pełzacz penetrują strefę pni. Ptaki pozostające u nas na okres zimy wyszukują i zjadają znajdujące się w dostępnych dla nich miejscach owady zimujące w różnych stadiach rozwojowych (np. jaja brudnicy mniszki).

W zależności od istniejących warunków wiele gatunków ptaków leśnych odżywia się albo pokarmem roślinnym, albo pochodzenia zwierzęcego. W okresie masowego pojawu szkodników lasu owady stanowią główny składnik pokarmowy wielu ptaków, np. drozdów, kosa, turkawki, dzięciołów i in.

W okresie gradacji szkodliwych owadów ściąga do lasu, niekiedy ze znacznych odległości duża liczba ptaków gniazdujących poza lasem. Znane są wypadki zlikwidowania ognisk gradacyjnych boreczników przez szpaki przylatujące ogromnymi stadami z pobliskich sadów i wsi, a także tępienia przez nie dużych ilości chrabąszczy, przez co przyczyniają się do rozrzedzenia ich populacji oraz ograniczają możliwości rozszerzenia się ognisk gradacyjnych.

Ofiarą ptaków owadożernych padają nie tylko szkodniki lasu, ale także ich wrogowie, a więc owady drapieżne i pożyteczne. Muchołówki, sikorki, jaskółki i inne ptaki łowią m.in. rączyce, gąsieniczniki, bleskotki, a dzięcioły chętnie wygrzebują mrówki z mrowisk, zwłaszcza w zimie. Myszołowy i sowy polują także na drobne ptaki, szpaki wyrządzają niekiedy pewne szkody w sadach, a gawrony – w uprawach rolnych. Pożyteczna działalność ptaków jest jednak nieporównywalna – w wypadku masowego pojawu szkodników wszystkie one spełniają ważną rolę jako ich tępiciele.

Źródło:

Podręcznik: “Ochrona lasu” dla techników leśnych.