39. Temat: “Zatrzymywanie i kontrolowanie środków transportu.Ujmowanie osób.”
Zatrzymywanie i kontrolowanie środków transportu
Okolicznością uprawniającą do działania jest uzasadnione podejrzenie popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary, czyli przestępstwa lub wykroczenia oraz znajdowanie się środka transportu na obszarze leśnym lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie.
Strażnik leśny nie może dokonywać zatrzymania i kontroli środka transportu w stosunku do:
1) członków personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych ,
2) innych osób korzystających z immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych na mocy ustaw, umów międzynarodowych lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych,
– chyba że wynika to z obrony koniecznej lub stanu wyższej konieczności.
Przeglądanie zawartości bagażu lub sprawdzanie ładunku przeprowadza się w obecności właściciela pojazdu zawierającego bagaż albo przedstawiciela przewoźnika, albo spedytora, a gdy jest to niemożliwe – w obecności osoby wyznaczonej przez strażnika leśnego. W razie nieobecności właściciela lub przewoźnika, przeglądania zawartości bagażu lub sprawdzania ładunku dokonuje się, gdy z ustaleń wynika, że zwłoka może spowodować zagrożenie dla życia, zdrowia ludzkiego lub mienia. Na żądanie właściciela lub kierującego strażnik leśny sporządza protokół kontroli ładunku.
Ujmowanie osób
Na podstawie art. 47 ust. 2 pkt 5 ustawy o lasach strażnik leśny jest upoważniony do ujęcia na gorącym uczynku sprawcy przestępstwa lub wykroczenia, lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa. Osobę ujętą należy doprowadzić do policji. Na podstawie art. 45 § 2 k.p.w., w związku z art. 243 k.p.k., strażnik leśny może także ująć sprawcę wykroczenia w pościgu, jeśli zachodzi uzasadniona obawa ukrycia się tej osoby, lub nie będzie można ustalić jej tożsamości. Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 243 § 1 k.p.k., każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa, jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości.
Ujmowania nie należy utożsamiać z zatrzymaniem.
Ujęciemoże polegać nie tylko na schwytaniu i doprowadzeniu do policji, ale również, w razie potrzeby, na zamknięciu sprawcy w pomieszczeniu i wezwaniu policji. Ujęcie jest rodzajem środka przymusu. Celem ujęcia jest zagwarantowanie pociągnięcia sprawcy przestępstwa lub wykroczenia do odpowiedzialności karnej. Oddalenie się z miejsca przestępstwa lub wykroczenia i nieustalenie tożsamości sprawcy może uniemożliwić lub istotnie utrudnić jego wykrycie, a tym samym doprowadzić do bezkarności.
Uprawnienie do ujęcia sprawcy przysługuje każdemu.
Oznacza to, że może to uczynić sam pokrzywdzony, ale też świadek zdarzenia czy inna osoba, która powzięła wiadomość o dokonanym przestępstwie i jego sprawcy. Uprawnienie to posiadają także wszystkie osoby urzędowe i prywatne. Warunki dopuszczające ujęcie zostały przez przepisy wyraźnie określone i nie mogą być nadużywane.
„Gorący uczynek” oznacza trwającą akcję przestępczą lub jej usiłowanie.
W tym znaczeniu, na przykład, prawnie dopuszczalne jest zarówno ujęcie kogoś, kto w zamiarze kradzieży ściął drzewo i załadowane wywozi z lasu, jak i kogoś, kto już drzewo wyciął, ale niczego jeszcze zabrać nie zdążył. Czas „gorącego uczynku” trwa do momentu pozostawania sprawcy na miejscu przestępstwa. W ramach pościgu ująć można także sprawcę, który już przestępstwa lub wykroczenia dokonał i oddala się z miejsca jego popełnienia. Pościg może przebiegać z zachowaniem kontaktu wzrokowego za uciekającym sprawcą. Może też oznaczać poruszanie się po śladach pozostawionych przez oddalającego się sprawcę. Ważna jest łączność (integralność) czasowa momentu zauważenia przestępstwa i podjęcia pościgu, który musi trwać nieprzerwanie. Warunkiem sine qua non dopuszczalności ujęcia jest obawa ukrycia się sprawcy lub braku możliwości ustalenia jego tożsamości. W każdym wypadku wolno ująć tylko osobę, co do której nie ma wątpliwości, że jest sprawcą przestępstwa. W ramach prawa ujęcia mieści się możliwość czasowego pozbawienia takiej osoby wolności i np. zamknięcie jej w pomieszczeniu, do którego dokonał włamania. Czas takiego zamknięcia ograniczony jest jednak granicami koniecznymi do niezwłocznego wezwania i przybycia policji. W razie stawiania oporu przez osobę ujmowaną dopuszczalne jest zastosowanie wobec niej siły fizycznej, czy też kajdanek, ale tylko w granicach koniecznych do podporządkowania się lub skutecznego wyegzekwowania polecenia określonego zachowania. Przekroczenie tych granic naraża ujmującego na odpowiedzialność karną za spowodowanie uszczerbku na zdrowiu.